“คนธรรพ์” จัดเป็นเทวดาจำพวกหนึ่ง ตามความเชื่อในศาสนาพราหมณ์หรือศาสนาฮินดูนั้น มีความเชื่อว่า คนธรรพ์นั้นมีกำเนิดมาจากพระพรหม แต่บางทีก็กล่่าวว่าคนธรรพ์เป็นโอรสพระกัตยปฤษี ตามปกติแล้วคนธรรพ์จะมีภพภูมิอยู่ระหว่างสวรรค์และมนุษยโลก จัดว่าเป็นเทวดาจำพวกมีนิสัยเป็นเจ้าชู้ เจ้าเสน่ห์ เป็นักเลงผู้หญิง มักทำให้ผู้หญิงหลงรัก คนธรรพ์มีหน้าที่คอยปรุงน้ำโสม (เหล้าเทวดา) สำหรับถวายให้เทวดาชั้นสูงขึ้นไปกว่าตน เช่น เทวดาที่อุบัติในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์หรือเทวดาจำพวกเดียวกันกับตน มีหน้าที่คอยขับกล่อม ประโคมเล่นเครื่องดนตรีให้ความบันเทิงสำเริงสำราญให้กับหมู่เทวดาเหล่าต่างๆ ดังนั้น วิชาดนตรีที่มีปรากฏอยู่ในโลกหล้า จึงได้ชื่อว่าคนธรรพวิทยา แปลว่า วิชาความรู้ของหมู่คนธรรพ์
หากจะกล่าวถึงคนธรรพ์ในทางพระพุทธศาสนาแล้ว พระพุทธศาสนาถือว่าคนธรรพ์เป็นจำพวกอมนุษย์กึ่งเทวดา อาศัยอยู่บนสวรรค์ชั้นจาตุมมหาราชิกา อันเป็นสวรรค์ชั้นที่ 1 และมีท้าวธตรฐผู้เป็นผู้ปกครอง ประจำอยู่ในทิศตะวันออก เป็นท้าวมหาราชผู้ปกครองหมู่แห่คนธรรพ์ และจัดให้คนธรรพ์ อสูร และนาค จัดว่าเป็นพวกอมนุษย์ดุจเดียวกัน
คนธรรพ์ 3 จำพวก
คนธรรพ์ยังสามารถแบ่งประเภทแยกย่อยออกไปได้ 3 จำพวก คือ คนธรรพ์ชั้นสูง คนธรรพ์ชั้นกลาง และคนธรรพ์ชั้นต่ำ ดังนี้
- คนธรรพ์ชั้นสูง เป็นคนธรรพ์จำพวกที่มีวิมานอยู่ในสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา เช่น ปัญจสิขเทพบุตร มีเทพธิดาเป็นบริวารประจำอยู่ในวิมาน เสวยสมบัติอันเป็นทิพย์ และมีชีวิตความเป็นอยู่เช่นเดียวกับเหล่าเทวดาชั้นสูงทุกประการ
- คนธรรพ์ชั้นกลาง เกิดอยู่ในป่าหิมพานต์ มีวิมานอยู่ในต้นไม้ และเป็นบริวารของ คนธรรพ์ชั้นสูงอีกทีหนึ่ง
- คนธรรพ์ชั้นต่ำ อาศัยอยู่ในภพภูมิของมนุษย์ โดยสิงสถิตอยู่ในต้นไม้จำพวกไม้หอม เช่น ชื่อเรียกที่เราคุ้นชินในสังคมไทยว่า นางตะเคียน นางตานี เป็นต้น
คนธรรพ์มีความถนัดในการดนตรี การละคร ระบำรำฟ้อน ศิลปะ วรรณกรรม กวีนิพนธ์ เมื่อมีเทวสมาคมครั้งใด คนธรรพ์มักทำหน้าที่ขับกล่อมให้ความสำเริงสำราญแก่หมู่ทวยเทพทั้งหลาย
บุรพกรรมที่ทำให้เกิดเป็นคนธรรพ์
คนธรรพ์นี้เมื่อครั้งยังเป็นมนุษย์ทำบุญเจือด้วยกามคุณ คือทำบุญโดยปรารถนากามคุณ คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และกามารมณ์อันน่าใคร่ น่ายินดีต่างๆ จึงมีผลให้มาเกิดเป็นคนธรรพ์
วิทยาธร
“วิทยาธร” เป็นพวกเทวดาที่ทรงความรู้ในศาสตร์ต่างๆ มีศิลปศาสตร์ 18 ประการ เช่น โหราศาสตร์ แพทยศาสตร์ วิทยาศาสตร์ เป็นต้น พวกนี้เหาะเหินเดินอากาศได้ มีเวทมนตร์ คาถา อาคมต่างๆ วิทยาธรมีรูปร่างหลากหลาย อยู่แบบเดี่ยวก็มี อยู่เป็นหมู่เป็นกลุ่มก็มี
แพรวพราวดอทคอม/
praewprouds.com
“แพรวด้วยความรู้
พราวด้วยประสบการณ์”