คำว่า “ผู้นำ” หมายถึง คนที่สร้างความรู้สึกให้ผู้อื่นอยากเดินตาม อยากทำตาม อยากดำเนินรอยตาม อยากเลียนแบบ เป็นผู้ที่สามารถสร้างแรงบันดาลใจให้ผู้อื่นอยากที่จะเป็นแบบนั้นบ้าง หรืออยากที่จะทำให้ได้อย่างนั้นบ้าง
คำว่า “ผู้นำ” จึงไม่ได้หมายถึงผู้ที่มีอำนาจสั่งการ หรือมีอำนาจบังคับบัญชาให้ผู้อื่นทำตามแต่เพียงอย่างเดียวอย่างที่เคยเข้าใจแต่อย่างใด หากแต่หมายถึงผู้ที่สามารถเข้าถึงความรู้สึก ความต้องการ ความปรารถนาของคนอื่น แล้วสร้างแรงบันดาลใจ แรงกระตุ้น แรงจูงใจ ให้ผู้อื่นมีความมั่นใจ มีความเชื่อถือ มีความพร้อมที่จะทำตาม หรือดำเนินรอยตาม
ในยุคปัจจุบัน โลกมีความเสรีมากยิ่งขึ้น ทุกๆ คน ต่างก็ตระหนักในความมีสิทธิเสรีภาพ ความภาคภูมิใจในตัวเอง ดังนั้น การเป็นผู้นำแบบบังคับบัญชาหรือผู้นำแบบสั่งการเพื่อสนองความต้องการของตัวผู้นำเองแต่เพียงอย่างเดียว จึงไม่อาจเกิดขึ้นได้เหมือนเดิมอีกต่อไป ไม่อย่างนั้น คงจะไม่มีคำพูดที่ว่า “เป็นผู้นำที่นำลูกน้องไม่ได้”, “เป็นผู้นำที่ไม่ได้ใจลูกน้อง” หรือ “เป็นผู้นำที่ไม่เข้าใจลูกน้อง” ให้ได้ยินกันอยู่อย่างนี้แน่นอน
อันดับแรก ต้องพยายามทำความเข้าใจธรรมชาติของมนุษย์ที่ว่า มนุษย์ประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก 2 ส่วน ด้วยกัน ได้แก่ ร่างกาย และจิตใจ
และในองค์ประกอบหลักของชีวิตมนุษย์ทั้ง 2 ส่วนนั้น ส่วนของจิตใจถือว่ามีความสำคัญมากที่สุด เพราะเป็นตัวที่ควบคุมบังคับบัญชาร่างกายอีกทีหนึ่ง เรียกว่า “ใจเป็นนาย กายเป็นบ่าว”
คำพูดที่ว่า “กายเป็นนาย ใจเป็นบ่าว” นี้ ไปประสานสอดคล้องกันกับพระพุทธพจน์ที่ขออนุญาตนำเสนอด้วยภาษาและความหมายที่สามารถเข้าใจได้ง่ายๆ ว่า “ใจเป็นใหญ่ ใจเป็นประธาน ใจเป็นสภาพประเสริฐที่สุด สำเร็จแล้วด้วยใจ ถ้าคนเราจิตใจไม่ดีแล้ว ไม่ว่าจะพูดหรือจะทำอะไร ก็กลายเป็นไม่ดีไปเสียทั้งหมด”
ดังนั้น การที่คนๆ หนึ่ง จะกลายเป็นผู้นำที่ดีได้ คือเป็นผู้นำที่สามารถสร้างแรงบันดาลใจ สามารถพูด หรือทำให้ผู้อื่นอยากทำตามหรือดำเนินรอยตามได้นั้น ก็ต้องมาเริ่มกันที่ความเข้าใจในธรรมชาติของมนุษย์ ธรรมชาติของมนุษย์ที่ประกอบไปด้วยร่างกายและจิตใจอย่างที่ได้กล่าวไปแล้วนั้น
ผู้นำที่ดีจึงต้องมีความเข้าใจในความคิด ความรู้สึก ความต้องการของผู้ตามอย่างถ่องแท้เสียก่อน ว่าผู้ตามมีความคิดอย่างไร มีความรู้สึกอย่างไร มีความปรารถนาต้องการอย่างไร มีความพร้อมหรือไม่ แค่ไหน อย่างไร
เพราะผู้นำไม่ได้ทำหน้าที่แค่เพียงสั่งการให้คนไปทำอะไร แบบไหน หรือให้ได้ผลลัพธ์อย่างไรเท่านั้น แต่หมายถึงการสร้างแรงบันดาลใจด้วยการให้เหตุผลว่า ทำไมต้องทำ ทำแล้วจะได้อะไร ทำแล้วจะมีผลดีอย่างไรต่างหาก
นั่นหมายความว่า ต้องให้ผู้ตามเกิดความสมัครใจ เต็มใจ มีความปรารถนาอย่างแรงกล้าที่จะขันอาสาทำงานให้อย่างเต็มกำลังความสามารถ ใช้ทุกๆ สรรพวิธีการเพื่อดึงเอาศักยภาพที่แท้จริงของผู้ตามมาใช้ในการทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ และด้วยความเต็มอกเต็มใจ
ผู้นำจึงไม่ใช่คนที่มีความเก่งกาจ อาจหาญ ไร้เทียมทาน หรือมีความอัจฉริยะโดดเด่นเหนือผู้คนแต่อย่างใด ผู้นำไม่ใช่คนที่เก่งที่สุดในทีม แต่ผู้นำคือคนที่มีคนอยากตามมากที่สุดต่างหาก
ผู้นำที่มีคนอยากตามจึงหมายถึง ผู้นำที่สามารถสร้างความน่าเชื่อถือ สร้างความเชื่อมั่น สร้างความศรัทธาให้เกิดขึ้นในใจของผู้ตามได้
ผู้นำที่คนอยากตาม ต้องมีความเสียสละประโยชน์ของตนเองเพื่อผู้อื่น มองการณ์ไกล คือคิดตระหนักถึงผลในระยะยาวมากกว่าผลในระยะสั้น มีชีวิตทำเพื่อทำประโยชน์ให้แก่สังคมส่วนรวมเป็นสำคัญ