สติในจิตรับมือผลกระทบจากวิกฤตโควิด-19
สติในจิต มีความจำเป็นอย่างมากสำหรัการเผชิญกับสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 เช่นนี้ ต้องยอมรับว่า ได้สร้างความเสียหายอย่างใหญ่หลวงให้กับระบบเศรษฐกิจ และวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิง อีกทั้งยังทำให้ชีวิตของผู้คนตกอยู่ในสถานการณ์ที่สุ่มเสี่ยงต่อการรับเชื้อจากผู้อื่นและการแพร่เชื้อไปสู่ผู้อื่น ซึ่งมีผลกระทบทั้งต่อสภาพร่างกายและสภาพจิตใจของผู้คนได้ทั้งทางตรงและทางอ้อม
ผลกระทบต่อสภาพร่างกาย
เชื้อไวรัสโควิด-19 สามารถติดต่อแพร่กระจายจากมนุษย์สู่มนุษย์ นอกจากนั้น เชื้อไวรัสชนิดนี้ ยังสามารถมีชีวิตอยู่ได้ และปนเปื้อนอยู่ได้ แม้กระทั่งบนพื้นผิวของวัสดุต่างๆ ภายใต้อุณหภูมิที่แตกต่างกัน ซึ่งอุณหภูมิและลักษณะของพื้นผิวของวัสดุต่างๆ นี้เอง ที่มีผลโดยตรงต่ออายุของเชื้อโรคที่สามารถปนเปื้อนมีชีวิตอยู่ได้ และสามารถแพร่กระจายต่อไปได้แม้จะยังไม่ได้เข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ ระบบทางเดินอาหาร หรือสารคัดหลั่งต่างๆ ในร่างกายของมนุษย์เลยก็ตาม
ผู้ที่ได้รับเชื้อไวรัสชนิดนี้เข้าในร่างกายแล้ว จะยังไม่มีอาการในทันที แต่เชื้อไวรัสจะค่อยๆ ฟักตัว และแสดงอาการหลังจากเข้าไปอยู่ในร่างกายของมนุษย์แล้วประมาณ 14 -28 วัน ดังนั้น ผู้ที่ได้รับเชื้อในระยะแรก จะไม่มีอาการเจ็บป่วยใดๆ สามารถทำกิจกรรมต่างๆ เดินทางจากที่หนึ่งไปสู่ที่หนึ่งได้ปกติ ซึ่งนั่นก็หมายถึงความสามารถในการแพร่กระจายเชื้อโรคจากคนหนึ่งไปสู่คนหนึ่ง และจากที่หนึ่งไปสู่ที่หนึ่งได้อย่างรวดเร็วและขยายตัวเป็นวงกว้างได้อย่างน่าใจหาย ด้วยเหตุผลนี้เอง จึงทำให้เชื้อไวรัสโควิด-19 มีความน่ากลัว และแพร่ระบาดลุกลามไปได้อย่างรวดเร็ว
ผู้ที่ได้รับเชื้อไวรัสโควิด-19 มีความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตของผู้ป่วยค่อนข้างสูง หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที หรือหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง
การให้การรักษาผู้ป่วยในช่วงที่เริ่มมีการแพร่ระบาดใหม่ๆ แพทย์จะให้การรักษาผู้ป่วยตามอาการ โดยแยกตัวผู้ป่วยออกมาจากคนไข้คนอื่นๆ และให้บุคลากรทางการแพทย์ระมัดระวังการสัมผัสตัวหรืออยู่ใกล้ผู้ป่วยในระยะที่อาจเสี่ยงต่อการได้รับเชื้อ เพราะปรากฏว่ามีบุคลากรทางการแพทย์จำนวนหลายรายที่มีรายงานข่าวออกมาว่าได้ติดเชื้อจากผู้ป่วยภายในสถานรักษาพยาบาลด้วยเช่นกัน
เชื้อไวรัสโควิด-19 อาจรักษาให้หายขาดได้ ด้วยการรักษาตามอาการ ผู้ป่วยอาจหายจากโรคได้เอง ในกรณีที่ผู้ป่วยมีสุขภาพร่างกายแข็งแรง และมีภูมิคุ้มกันทางร่างกายที่ดีกว่าคนอื่นๆ แต่สำหรับผู้ป่ายที่อายุมาก มีโรคแทรกซ้อนหรือมีโรคประจำตัวอยู่ก่อนแล้ว เมื่อได้รับเชื้อเข้าไปในร่างกาย ก็จะมีอาการทรุดลงเรื่อยๆ จนนำไปสู่การเสียชีวิตได้ในที่สุด เพราะภูมิคุ้มกันของร่างกายอ่อนแอ
ปัจจุบัน มีการผลิตคิดค้นวัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสโควิด-19 ได้แล้ว และหลายๆ ประเทศทั่วโลกก็ได้สั่งซื้อหรือขอรับการสนับสนุนวัคซีนป้องกันโควิด-19 เพื่อนำมาฉีดให้กับประชาชนภายในประเทศของตนเองให้เร็วที่สุด แม้ว่าตอนนี้ประเทศไทยของเราจะได้รับวัคซีนล็อตแรกสำหรับฉีดป้องกันให้กับคนไทยแล้วก็ตาม แต่เหตุการณ์ก็ยังคงมีความอึมครึมขมุกขมัว ภายใต้บรรยากาศแห่งปัญหา ความวุ่นวายและสงครามแห่งการแย่งชิงวัคซีนป้องกันโควิด-19 ตลอดจนถึงกระแสข่าวที่ว่า แม้ผู้ที่ได้รับการฉีดวัคซีนไปแล้ว ก็ยังสามารถติดเชื้อไวรัสโควิด-19 ได้อีกเช่นกัน จึงทำให้ความฝันที่จะหลุดพ้นจากวังวนของโรคร้ายชนิดนี้ยังไม่มีทีท่าว่าจะปรากฏให้เห็นอย่างชัดแจ้งชัดเจนเสียที
เชื้อไวรัสโควิด-19 มีความอันตราย มีความน่ากลัว และส่งผลกระทบต่อสุขภาพร่างกายของผู้คน เพราะผู้ที่ได้รับเชื้อสามารถเป็นพาหะในการแพร่กระจายเชื้อไวรัสไปสู่คนอื่นได้อย่างรวดเร็วเป็นวงกว้าง และนอกจากนั้น ผู้ที่ได้รับเชื้อแล้ว ก็มีอัตราความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตที่สูงมากอีกด้วย
ผลกระทบต่อสภาพจิตใจ
สถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 นอกจากจะมีผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพและชีวิตของผู้คนแล้ว ยังส่งผลต่อระบบเศรษฐกิจ วิถีชีวิตของผู้คนที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิง ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อการประกอบอาชีพและรายได้ของผู้คน
ในวิกฤตการณ์เช่นนี้ หลายๆ คนต้องตกงาน ขาดรายได้ ปิดกิจการ ส่งผลกระทบโดยตรงต่อปัญหาปากท้อง และเมื่อคนไม่สามารถประกอบอาชีพได้ตามปกติ ก็ทำให้ขาดรายได้ เมื่อขาดรายได้แล้ว ก็ทำให้การบริโภคภายในประเทศลดลง ผู้คนไม่กล้าใช้เงินในการจับจ่ายใช้สอย หรือไม่มีเงินในการจับจ่ายใช้สอย เพราะยังไม่แน่ใจว่าวิกฤตการณ์นี้จะกินเวลายาวนานต่อไปอีกเท่าไร ภายใต้สถานการณ์ที่ไม่มีความแน่นอน และยังไม่เห็นสัญญาณว่าวิกฤตการณ์นี้จะจบลงเมื่อใด ส่งผลให้ผู้คนยิ่งเกิดความเครียดมากยิ่งขึ้นไปอีก
การใช้ชีวิตอยู่ท่ามกลางปัญหาการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ปัญหาเศรษฐกิจที่ส่อเค้าล่มสลาย รายได้ที่ตกต่ำ ปัญหาความอดอยากขาดแคลนของผู้คนที่ได้รับผลกระทบกระจายไปทั่วทุกหัวระแหง นับว่าเป็นความทุกข์อย่างใหญ่อย่างยากที่จะหลีกเลี่ยงได้
ดังนั้น “สติ” เท่านั้น ที่จะเป็นตัวช่วยให้เราสามารถรับมือ ประคับประคองตนเองและสังคมให้มีชีวิตอยู่ต่อไปได้ และสามารถมีความสุขอยู่ได้ แม้ในสถานการณ์ที่ยากลำบากบีบคั้นเช่นนี้
“สติในจิต” หมายถึง ความรู้เท่าทันสถานการณ์ความเป็นไปของวิกฤตการณ์ที่เกิดขึ้นได้อย่างแท้จริง อันเป็นการรู้เท่าทันวิกฤตการณ์สภาพแวดล้อมภายนอก ซึ่งจะทำให้คนเราสามารถปฏิบัติตนและแนะนำคนอื่นให้ปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้องเพื่อให้ทุกคนในสังคมได้อยู่รอดปลอดภัยจากวิกฤตการณ์การแพร่ระบาดเชื้อไวรัสโควิด-19
“สติในจิต” หมายถึง ความรู้เท่าทันอารมณ์ หรือสภาพจิตใจของตนเอง ภายใต้สภาวการณ์ที่กดดัน บีบคั้น วิตก กังวล หวาดกลัว และหวาดระแวง หมายถึง การตั้งสติรู้ตัวไม่ให้อารมณ์ต่างๆ ที่สามารถสร้างความทุกข์ให้กับจิตของเราได้ คือสามารถปรับใจ ปรับอารมณ์ความรู้สึก วางท่าทีด้านความคิด มุมมอง และทัศนคติที่มีต่อวิกฤตการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างเท่าทันความเป็นจริง โดยต้องไม่ทำใจให้รู้สึกหวาดกลัวหรือวิตกกังวลมากจนเกินไป จนอาจก่อให้เกิดความเครียด และมีผลกระทบทางลบด้านอื่นๆ ตามมาได้
ดังนั้น “สติในจิต” หรือ การกำหนดจิตให้มีสติเป็นตัวควบคุม คอยกำกับทุกๆ ขณะจิต ทุกๆ อิริยาบถ และทุกๆ กิจกรรม จึงเป็นวิธีการที่จะทำให้ลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ และทำให้จิตเข้มแข็ง รู้เท่าทันสิ่งที่เกิดขึ้นตามความเป็นจริง ไม่แสดงอาการเครียด หรือวิตกกังวลจนเกินเหตุ สามารถวางใจเป็นกลาง ปล่อยวางในทุกอารมณ์ความรู้สึก ตลอดจนไม่ตื่นตระหนกตกใจกับข่าวลือต่างๆ นานา ที่ถาโถมโหมเข้ามากระทบ เพราะมีความสามารถในการปรับตัวและปรับใจให้สามารถรับมือได้กับทุกสถานการณ์ ด้วยการตั้งจิตให้ติดยึดอยู่กับอารมณ์ที่เป็นปัจจุบันขณะเท่านั้น
วิธีการทำจิตให้มีความเข้มแข็งอยู่กับปัจจุบันขณะได้อย่างนี้ จึงจะสามารถทำให้คนเรามีชีวิตหรือสามารถใช้ชีวิตอยู่ได้อย่างมีความสุข อย่างรู้เท่าทันสถานการณ์ อย่างมีสติ หรืออย่างน้อยที่สุดก็ไม่ทำให้จิตใจต้องมีความเครียดสะสม เกิดวิตกกังวลมากเกินไป แม้ในสถานการณ์ที่โรคโควิด-19 ยังคงระบาดอยู่เช่นนี้
“แพรวด้วยความรู้ พราวด้วยประสบการณ์”